W świecie dziedzictwa kulturowego, gdzie troska o zachowanie artefaktów i zabytkowych budynków jest priorytetem, System IPM (Integrated Pest Management) stanowi niezwykle istotne narzędzie ochrony przed szkodnikami. W tym kontekście, gdzie nie tylko owady, ale również grzyby mogą zagrażać bezpieczeństwu dóbr historycznych, IPM staje się kluczowym elementem. Jest to kompleksowa i zrównoważona strategia, która integruje różnorodne techniki zwalczania szkodników muzealnych. Celem IPM jest osiągnięcie skutecznej i ekonomicznej kontroli szkodników, co sprawia, że jest nieocenionym narzędziem w trosce o długotrwałe bezpieczeństwo dziedzictwa kulturowego. W tym artykule zajmiemy się szczegółowym omówieniem roli i znaczenia Systemu IPM, eksplorując jego różnorodne aspekty w kontekście ochrony kulturowego dziedzictwa.
1. Co to jest zintegrowana ochrona przed szkodnikami (IPM)?
2. Jak przebiega proces tworzenia IPM w budynkach muzealnych?
3. Jakie są zalety wdrożenia IPM w muzeum?
Co to jest zintegrowana ochrona przed szkodnikami (IPM)?
Zintegrowana ochrona przed szkodnikami (IPM) to program do zwalczania szkodników, którego celem jest minimalizacja wpływu szkodników przy jednoczesnej minimalizacji wpływu na środowisko, a także ochrona i profilaktyka budynku lub dóbr. Koncepcja systemu norm IPM narodziła się w latach 50-tych biorąc początek w przemyśle spożywczym, by w latach 80-tych być skutecznie zaadaptowaną do placówek muzealnych, a także w innych gałęziach przemysłu.
Zintegrowana ochrona przed szkodnikami w muzeach, bibliotekach, archiwach i innych kolekcjach to procedura monitorowania i zarządzania informacjami środowiskowymi za pomocą metod zwalczania szkodników, aby zapobiec uszkodzeniom w zbiorach i dóbr kultury. Do szkodników muzealnych można zaliczyć min. owady, roztocza, gryzonie, nietoperzy, ptaki i grzyby.
W celu ochrony dóbr kultury zaleca się, aby każde muzeum miało swój program zwalczania szkodników i systemu monitorowania, aby chronić swoją kolekcję, a także sprawdzać swoje magazyny i zbiory tak, aby określić, jak najlepiej kontrolować i zapobiegać inwazjom szkodników, jednocześnie wykorzystując zintegrowany plan zarządzania szkodnikami.
Selektywny monitoring umożliwia precyzyjną kontrolę populacji szkodników w miejscach dziedzictwa kulturowego. Nieodpowiednia lub niepełna kontrola organizmów szkodliwych zazwyczaj prowadzi do znacznych szkód biologicznych w zbiorach.
Jak przebiega proces tworzenia strategii IPM w budynkach muzealnych?
Proces tworzenia programu zintegrowanej ochrony przed szkodnikami (IPM) to w uproszczeniu analiza zagrożeń/ryzyka, a także stworzenie planu profilaktycznego w celu ochrony budynku muzealnego lub zbiorów muzeum. Zintegrowane zarządzanie szkodnikami to podejście do kontroli szkodników, które ma na celu zrozumienie, do czego przyciągają szkodniki, ich nawyki i cykle życia. Częścią tego programu jest zidentyfikowanie, jakie rodzaje szkodników znajdują się w budynku, ustanowienie krótko- i długoterminowych strategii ochronnych. Eksperci po audycie/analizie wybierają najbardziej odpowiednie i bezpieczne metody kontroli.
Program zintegrowanej ochrony przed szkodnikami jest oparty na ocenie ryzyka, w której bierze się pod uwagę takie czynniki, jak:
- lokalizacja i stan techniczny budynku;
- zgromadzone zbiory – ich stan, jakość materiałów;
- metody zwalczania szkodników zgodne z IPM.
Ważne dla zintegrowanej ochrony przed szkodnikami jest dokładne zmonitorowanie pomieszczeń, które np. pomieszczenia są narażone na które szkodliwe organizmy lub wykrywanie awarii systemów wentylacji, ogrzewania, klimatyzacji. W ramach tego programu istotna jest też obserwacja i kontrola parametrów (powietrza, wilgotności) w całym budynku, gdyż to wpływa zastosowanie metod ochrony przed szkodnikami.
W obrębie programu zintegrowanej ochrony przed szkodnikami, stosuje się pułapki selektywne na owady i szkodniki. Prawidłowe prowadzenie monitoringu (tu wstawić link do oferty: https://deratyzacja-epak.pl/oferta/zabezpieczenie-obiektow-haccp/), a więc regularne sprawdzanie pozwala podejmować działania dotyczące działań korygujących lub profilaktycznych w celu nieuszkodzenia zbiorów muzealnych.
Pułapki są ważną częścią zintegrowanego zarządzania szkodnikami i występują w różnych kształtach, rozmiarach i zapachach. Pułapki pomagają zidentyfikować problem szkodników w muzeach i powinny być okresowo opróżniane, ponieważ martwe szkodniki będą przyciągać i być pożywieniem dla innych szkodników.
Przykładowe specjalistyczne pułapki:
- pułapka wabiąca i odławiająca owady biegające;
- pułapka feromonowa do masowego wyłapywania moli ubraniowych.
Jeśli się okaże, że jest konieczna chemiczna kontrola szkodników muzealnych, to w ostateczności można stosować pestycydy. Te chemikalia mogą być szkodliwe dla zdrowia personelu i dla każdego, kto odwiedza budynek. Chemikalia mogą również powodować uszkodzenia kolekcji muzeum, takie jak korozja metali, pogorszenie białek (futra, pióra, skóra i wełna), pogorszenie papieru, usztywnienie / zmiękczenie tworzyw sztucznych i zmiana pigmentów. Pestycydy zabijają szkodniki po fakcie, po wyrządzaniu szkód. Wszystkie fumigacje powinny być wykonywane przez profesjonalistę.
Szukasz pomocy specjalistów?
Zadzwoń 62 501 75 60
Na czym polega monitoring i identyfikacja szkodników:
Monitoring i identyfikacja potencjalnego zagrożenia w konkretnych lokalizacjach oznacza min.:
- monitorowanie aktywności szkodników w całym budynku, biorąc pod uwagę pogodę (sezonowość);
- wykrycie alarmujących stanów;
- rozstawianie pułapek selektywnych.
Po przeprowadzeniu audytu/monitoringu zostają sporządzone odpowiednie dokumenty:
- raport z odczytu pułapek monitorujących;
- zalecenia poinspekcyjne;
- progi zabiegowe i szkodliwości;
- schemat rozmieszczenia pułapek (lokalizacja pułapek powinna być udokumentowana i zaznaczona na planie pomieszczenia/budynku). Schemat potrzebny jest też do monitorowania.
Wdrożenie zintegrowanej ochrony przed szkodnikami należy zlecić profesjonalistom z dziedziny DDD (dezynsekcji, deratyzacji, dezynfekcji), którą zajmujemy się w firmie EPAK.
Muzeum musi monitorować wszystkie swoje programy ochrony przed szkodnikami, aby zapewnić ich skuteczność oraz prowadzić stały nadzór nad dokumentacją. Rutynowe monitorowanie dostarczy informacji o punktach wejścia, ilości owadów, w których mieszkają w budynku i czym się żywią. Dzięki tym informacjom muzeum będzie w stanie zidentyfikować uszkodzone obszary i jakie szkodniki atakują muzeum.
Istnieje wiele kroków, które muzeum może wprowadzić, aby pomóc w zapobieganiu szkodnikom w ich budynkach. Muzea powinny utrzymywać czystość i ograniczać żywność w muzeum, aby w pierwszej kolejności zapobiegać szkodnikom. Ważne jest, aby muzeum utrzymywało otoczenie w galeriach wystawowych i magazynowanie kolekcji stabilnych przy niskiej, kontrolowanej wilgotności i temperaturze.
Kluczowym elementem w Integrated Peest Management dla muzeów jest możliwość identyfikacji szkodników powodujących problemy, aby zespół monitorujący mógł ustalić plan usunięcia szkodnika z budynku.
